۱۳۹۰ آبان ۲۲, یکشنبه

حامید گه‌وهه‌ری: گرێپوچکه‌یه‌ک له‌ بزوتنه‌وه‌ی ڕۆشنبیریی و کاری به‌ کۆمه‌ڵی حیزبایه‌تیدا هه‌یه‌ که‌ زیانی زۆری به‌ بزوتنه‌وه‌، حیزبه‌کان و ته‌نانه‌ت تاکی کورد گه‌یاندوه‌. ئه‌م گرێپوچکه‌یه‌، نه‌حاواوه‌یی سه‌رکرده‌ی حیزبه‌کانه‌ له‌گه‌ڵ یه‌کتر که‌ به‌ به‌رده‌وامی جیابوونه‌وه‌ و له‌تکردنی حیزبه‌کانی به‌دوادا هاتووه‌




ئاماژه‌: هەل‌ومەرجی سیاسیی كوردستان لە بەر جوگرفیای دابەشكراوی سیاسی‌و ژیۆپۆلتیكی سەخت، بەردەوام لە رەوشێكی نالەباردا بووە. ئەم بارودۆخە بە درێژایی چەندین سەدە بەردەوام بووە‌و به‌ مێژوویه‌کی خوێناویدا تێپه‌ڕیوه‌، بزووتنه‌وه‌ی کورد به‌مه‌به‌ستی دیاری کردنی مافی چاره‌نووس و گه‌یشتن به‌مافه‌ سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی خۆی له‌ ئاکامی ئه‌م بارودۆخه‌دا سه‌ری هه‌ڵدا. سه‌ده‌ی بیسته‌م تراژیکترین سه‌ده‌ی مێژووی کورده‌ که‌ بزووتنه‌وه‌ی کورد هه‌وراز و نشێوی زۆری تێپه‌ڕاند، شه‌ری یه‌که‌م و دووهه‌می جیهانی، جه‌مسه‌ربه‌ندی جیهان به‌سه‌ر خۆر‌هه‌ڵات و خۆرئاوا، دامه‌زرانی حزب و رێکخراوی مۆدێرنی کوردی، ته‌شه‌نه‌کردنی بیری چه‌پ و مارکسیزم ـ لینینیزم و دواهاته‌کانی شۆڕشی 57 ی ئێران، رێفۆرم و ئیسلاحات له‌ ئێران و بزووتنه‌وه‌ی سه‌وز، به‌هاری عه‌ره‌بی و نادیاربوونی ئاسۆی کورد له‌ نێوان قه‌یرانه‌ یه‌ک له‌ دوای یه‌که‌کانی رۆژهه‌ڵاتی ناوین. هه‌موو ئه‌مانه‌ له‌م زه‌نجیره‌ وتووێژانه‌دا ده‌که‌ونه‌ به‌رباسه‌وه‌:

۱۳۹۰ آبان ۱۶, دوشنبه

کینه‌ به‌ مثابه‌ ایدئولوژی


مریوان وریا قانع
برگردان از کوردی: افراسیاب گرامی
"سر آنهای را له‌ خواهیم کرد اگر ..."، "آن دستها را قطع خواهیم کرد اگر ..."، "آن گردنها را می زنیم که‌ اگر ..."، "آن لبها را خواهیم دوخت که‌ اگر ..."، این شیوه‌ی تهدیدآمیزانه‌ جزئی از فرهنگ سیاسی و ساختار درونی بخش بزرگی از سیاسیون و احزابی است که‌ در منطقه‌ی ما فعالیت میکنند. تاریخ نیمه‌ دوم قرن بیستم تا به‌ امروز، شاهد برگرداندن این تهدیدات به‌ شیوه‌ی عملی، یعنی شاهد له‌ کردن سرها، قطع نمودن دستها، زدن گردن ها و دوختن لبها در عمل بوده‌است.  
این شیوه‌ از تهدید کردن، حاصل عصبانیت اتفاقی و زودگذر نیست، تنها از این منظر بوجود نیامده‌ کسی که‌ تهدید میکند، خود را تنها "فاعل سیاسی"، یا تنها "عامل حقیقت"، یا اینکه‌ تنها "قدرت" می پندارد که‌ حق ماندن  و ماندگاری در صحنه‌ سیاسی دارد، بلکه‌ نیروی بزرگ و ترسناک پشت این تهدیدات پنهان است: "قدرت کینه‌". کینه‌ از آنانی که‌ به‌ عنوان دشمن تلقی میشوند، به‌عنوان متمایز تصور میشوند، مجموعه‌ی ایده‌ متفاوت ارائه‌ می‌دهند، حقیقتی را با خود به‌ همراه دارند که‌ با حقیقت سلطه‌ متمایز است...

په‌یڤ

خۆشه‌ویستی، لێبورده‌یی، هیوا به‌ داهاتوو، به‌رده‌وامی و نه‌دۆراندنی ئیراده‌، ژیاندۆستی و مرۆڤدۆستی له‌ سیفه‌ته‌ به‌رزه‌کانی ئینسانن که‌ ئه‌گه‌ر بیانجوڵێنین و کاریان پێ بکه‌ین، دنیایه‌ک هێمن و به‌دوور له‌ رق و خوێنرێژیمان پێ ده‌به‌خشن، به‌ڵام لادان و دوورکه‌وتنه‌وه‌ له‌م سیفه‌ته‌ به‌رزانه‌ی مرۆڤ، ئه‌بین به‌ ژێر هه‌ره‌سی دڵره‌قی و خوێن و شاڵاوی فه‌رامۆشی مرۆڤایه‌تی!

۱۳۹۰ آبان ۱۲, پنجشنبه

عه‌بدوڵڵا سۆهرابی: کێشه‌ی کورد، کێشه‌یه‌کی ئایینی نه‌بووه‌ و نیه‌ ، به‌ڵکوو کێشه‌یه‌کی نه‌ته‌وایه‌تی و مافی چاره‌نووس و پێکه‌وه‌ ژیان و ئازادی و عه‌داڵه‌ت و داخوازی سیاسی و کولتووری و ئابوورییه‌.


رۆژهه‌ڵاتی کوردستان
له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا
ئاماده‌کردن: ئه‌فراسیاب گرامی


عه‌بدوڵڵا سۆهرابی:    کێشه‌ی کورد، کێشه‌یه‌کی ئایینی نه‌بووه‌ و نیه‌ ، به‌ڵکوو کێشه‌یه‌کی نه‌ته‌وایه‌تی و مافی چاره‌نووس و پێکه‌وه‌ ژیان و ئازادی و عه‌داڵه‌ت و داخوازی سیاسی و کولتووری و ئابوورییه‌.

دیاره‌ میلله‌تی کوردیش وه‌کوو کۆمه‌ڵگایه‌ک به‌ رابردوویه‌کی پڕ له‌ رووداو ئه‌زموونی خۆیه‌وه‌ و له‌ دنیای بێ سنووری کۆمه‌ڵگای ئینسانی ئه‌مڕۆدا نه‌یتوانیوه‌ و ناتوانێ سه‌باره‌ت به‌ ماف و به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی چالاک نه‌بێت. بۆیه‌ هه‌ر وه‌ک له‌ مێژووی گه‌لی کورددا ده‌بینین به‌ تایبه‌ت له‌ سه‌ده‌ی بیستدا له‌ ژێر کاریگه‌ریی شۆڕش و ئاڵوگۆڕی وڵاته‌گه‌وره‌کاندا و به‌تایبه‌تی شه‌ڕی یه‌که‌م و دووهه‌می جیهانیدا زۆرترین بزووتنه‌وه‌و راپه‌ڕینی بۆ به‌رگریی له‌ مێژوو و کولتوور و گه‌یشتن به‌ ئازادیی و عه‌داله‌ت و مافه‌ره‌واکانی نیشان داوه‌.

۱۳۹۰ آبان ۸, یکشنبه

سخن کوتاه‌ در باب زلزله‌ وان


سخن کوتاه: 
سونامی و زلزله‌ بزرگی ژاپن را زیر آب برد، به‌ هزاران نفر کشته‌ و زخمی گشتند، خرابیهای بسیاری به‌ بار آورد، نیروگاههای هسته‌ای آن کشور آسیب دید، جامعه‌ جهانی هراسان شد، اما پس از مدتی آرامش را به‌ جامعه‌ ژاپن بازگرداندند، دولت خود را شرمنده‌ مردم دانست، احساس مسئولیت کرد، اما و اما ... زلزله‌ای بم در ایران هنوز که‌ هنوز است برای ایرانیان زخم عمیقی است هر روز تن "شهر خاکستر شده‌ بم" را به‌ لرزه‌ در می آورد. این روزها شاهد زلزله‌ی عظیمی در کوردستان ترکیه‌ یعنی شهر تاریخی و حماسه‌سرای کوردان شدیم، شهری با درد و رنج های دو قرن تحت ستم  ترسناکترین ناسیونالیست تنگ نظر و افراطی ترک ایستادگی نموده‌، فراز و نشیبهای تاریخ استبداد را تحمل نموده‌ است. از سیمای شهر و چهره‌های مردم این دیار پیداست که‌ جباریت به‌ قامت بلند این سرزمین دوخته‌اند، شهری اکنون ساکنانش زیر آوارها و خرابیها جان می سپارند، بازماندگان برای ماندن با سرمای سوزان و وحشت بادهای سرد دست و پنجه‌ نرم میکنند، پدر و مادر به‌ دنبال فرزندان، فرزند در پی پدر، مادر به‌ دنبال مهر فرزند و ... جستجو تنها راه ممکن است... با این دردها و رنجهای تاریخی، خشم طبیعت بار دیگر آن روی فاشیسم را نمایان می کند، مردمانی زیر آوارها هستند، از آن طرف دولت که‌ نماینده‌ مردم است از همکاری و امداد خودداری میکند، تظاهر میکند که نماینده‌ دمکراسی و مدل نمونه‌ حکومت مردمی است، از آن طرف آن روی تبعیضآمیزش اوج میگیرد، خوب نتیجه‌ چیست؟ باید چه‌ گفت؟ 
کلام آخر این قصه‌ آن است، مردم ژاپن باید شاهد دوباره‌ زیستن و بنیادنهادن دوباره‌ تمدن نوین، ما یعنی اهل خاورمیانه‌ شاهد بازتولید فاشیسم و دیکتاتوری... خسته‌ نباشید اردوغان و جمهوری آخوندی. مسیر شما هم به‌ مسیر قزافی می خورد، خیابان یک طرفه‌  دمکراسی نیست و نخواهد بود. به‌ دورد 

۱۳۹۰ آبان ۶, جمعه

"کاروانی پێنووش", کاروانی پێنوسی شاری مه‌ریوان

کتێبی «کاروانی پێنووس» کە ژیاننامەی 241 شاعیر و نووسەری مەریوان و ھەورامانە، ھاتە نێو کتێبخانەی کوردییەوە. بەرگی ئەم کتێبە 325 لاپەڕەییە، گالینگۆرە و لە باشترین جۆری کاغەز لە لایەن بڵاوکراوەی «ئاراس»ەوە لە چاپ دراوە. لەگەڵ باس کردن لەسەر ھەر نووسەر و شاعیرێک، ڕیزی چالاکییەکان یان نموونەی شێعرێک لەگەڵ وێنەیەکدا دانراوە.

نرخی ئەم کتێبە 6500 تمەنە.

کۆکردنە و ئامادەکردنی: فاتح مستەفایی.
پیاچوونەوەی: عەزیز ناسری
پێشەکی: ئەحمەدی قازی
ڕووبەرگ: ھێمن کانی سانانی



ده‌بێ بڵێم خه‌رمان به‌ره‌که‌ت ئه‌ده‌بی کوردی، هه‌وڵی ماندوونه‌ناسانه‌ی کاک فاتێحی مسته‌فایی و پێشکه‌ش کردنی جوانترین دیاری به‌ کتێبخانه‌ی کوردیه‌. سه‌ره‌رای مه‌زنی کاره‌که‌ی، زیندوراگرتنی قه‌ڵه‌می ئه‌و که‌سانه‌یه‌ که‌ سه‌ربورده‌ی ژیانیان به‌ نووسین و ئه‌ده‌ب و کولتووری کورده‌وه‌ بردۆته‌ سه‌ر. به‌رهه‌مێکی جوان و پوخت، پاراوا و دڵنشین، که‌ بناخه‌ی ئه‌ده‌بی کوردی پته‌وتر و رازاوه‌تر ده‌کات. 
چاوه‌رێی به‌رهه‌می دیکه‌ له‌ نووسه‌ر و لککۆڵه‌ری خۆسه‌ویست کاک فاتێح ده‌که‌ین و ئێمه‌ی نه‌وه‌ی نوێی کورد به‌ هه‌وڵی ئێوه‌وه‌ زیندووین! 

۱۳۹۰ آبان ۱, یکشنبه

دوکتۆر ئه‌سعه‌د ره‌شیدی: سه‌یر نییه‌ که‌ له‌ کۆمه‌ڵگه‌ی ئێمه‌دا، دوواکه‌وتویی فه‌رهه‌نگی و کۆمه‌ڵایه‌تی زه‌مینه‌و بنه‌ڕه‌تی ماددی ده‌سه‌ڵاتی ره‌هاو پاوانخوازی بنیادناوه‌و به‌ ئاراسته‌ فیکری و سیاسییه‌کانی ره‌وایی به‌خشیوه‌...


ـ ئاماده‌کردن: ئه‌فراسیاب گرامی 
بۆ لێکۆلینه‌وه‌ی دۆخی کوردو شیکاری لایه‌ن‌و ئاراسته سیاسییه‌کانی بزووتنه‌وه‌ی کورد، وێده‌چیت که ده‌بێ به‌ر له هه‌موو شتێک، قۆناخه‌کانی شۆڕشی کورد و رووداوه‌کانی گرنگ ئه‌م قۆناخانه ده‌ست نیشان بکرێن و دواتر تایبه‌تمه‌ندییه‌کانی هه‌ر یه‌ک له‌م قۆناخانه، که بێدوودلێه‌وه له به‌ستێنه‌یه‌کی میژوویی دیاریکراودا روویانداوه، له به‌رچاوبگرین و دوواجار ده‌تواندرێت پروسه‌ی جێبه‌جێ بوون وئاڵۆگۆره‌کانی کۆمه‌ڵگای کورده‌واری (به‌شداری چین و تویژه‌کان، بنیاته‌کان...) و کارتیکردنیان له ژیانی، سیاسی ـ ئابووری، کۆمه‌ڵاێه‌تی ـ فه‌رهه‌نگیدا شیبکرێته‌وه

۱۳۹۰ مهر ۲۳, شنبه

وتووێژ له‌گه‌ڵ نووسه‌ر و روناکبیر برایم فه‌رشی


رۆژهه‌ڵاتی کوردستان
له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا
pdf 

ئاماده‌کردن: ئه‌فراسیاب گرامی
هەل‌ومەرجی سیاسیی كوردستان لە بەر جوگرفیای دابەشكراوی سیاسی‌و ژیۆپۆلتیكی سەخت، بەردەوام لە رەوشێكی نالەباردا بووە. ئەم بارودۆخە بە درێژایی چەندین سەدە بەردەوام بووە‌و به‌ مێژوویه‌کی خوێناویدا تێپه‌ڕیوه‌، بزووتنه‌وه‌ی کورد به‌مه‌به‌ستی دیاری کردنی مافی چاره‌نووس و گه‌یشتن به‌مافه‌ سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تییه‌کانی خۆی له‌ ئاکامی ئه‌م بارودۆخه‌دا سه‌ری هه‌ڵدا. هه‌ده‌ف له‌م زه‌نجیره‌ وتووێژه‌ له‌گه‌ڵ کۆمه‌ڵێک له‌ چالاکانی رۆژهه‌لاتی کوردستان ، خه‌سارناسی و دۆزینه‌وه‌ی هۆکاره‌کانی سه‌رهه‌ڵدانی بزووتنه‌وه‌ی سیاسی کورد له‌ رۆژهه‌ڵاتی کوردستان، ده‌رفه‌ت، سه‌رکه‌وتن، شکسته‌کان و ئاسۆی پرسی کورد له‌ رۆژهه‌ڵاتی کوردستانه‌.  

۱۳۹۰ مهر ۱۱, دوشنبه

Haunted Memories: The Islamic Republic’s Executions of Kurds in 1979

This report provides a detailed account of the unlawful summary trials and executions that took place in the Kurdish regions of Iran during August and September of 1979.

Pursuant to Ayatollah Khomeini’s instructions to crush the Kurds, Ayatollah Sadegh Khalkhali ordered that tens of people be executed in a matter of weeks. While these events took place over 30 years ago, they are still relevant today as they turned out to be only a prelude to the Islamic Republic’s regular and persistent suppression of minority voices....

رۆژهه‌ڵاتی ناوین له‌ قه‌یرانی نێوان سووننه‌ت و مۆدێڕنیته‌


ئیلاهه‌ بوقرات/ که‌یهان له‌ندن
و: ئه‌فراسیاب گرامی  
دیکتاتۆره‌ سوننه‌تی یان کلاسیکه‌کانی رۆژهه‌ڵاتی ناوین و وڵاتانی ئیسلامی که‌ ئه‌وڕۆکه‌ رووخاون به‌ "دۆمینۆ" ده‌شوبهێنرێن، له‌ روانگه‌ی مێژووییه‌وه‌، بوونی بازنه‌یه‌کی تێنه‌په‌ڕی درێژخایه‌نی ئه‌م وڵاتانه‌ له‌ سوننه‌ته‌وه‌ به‌ره‌و مۆدێڕنیته‌، له‌ دواکه‌وتوویه‌وه‌ به‌ره‌و نوێبوونه‌وه‌ و له‌ سه‌ره‌ڕۆییه‌وه‌ بۆ دێموکراسی بوو. ئه‌گه‌ر ئه‌م دیکتاتۆرانه‌ له‌به‌رامبه‌ر ده‌سه‌ڵاتی ته‌ماح و سکه‌ڕۆیی مه‌رجه‌عه‌ دینییه‌کان، گه‌لێ جار گۆڕانکاری بنه‌ڕه‌تی و زۆرجاریش نیوه‌ ناته‌واو به‌تایبه‌تی له‌مه‌ڕ مافه‌کانی ژنان و لایه‌نگرانی ئایینه‌کانی دیکه‌دا‌ پێک نه‌ده‌هێنا، کۆمه‌ڵگای رۆژهه‌ڵاتی ناوین به‌م خێراییه‌ نه‌یانده‌توانی ئه‌م رێچکه‌یه‌ بدۆزنه‌وه‌  تا له‌ چوارچێوه‌ سوننه‌تییه‌کان تێپه‌ڕ ببن و ئه‌وڕۆکه‌ خوازیاری "دێموکراسی" بن، ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر قه‌واره‌ی ئه‌م دێموکراسییه‌ هێشتاکه‌ نادیار و له‌هه‌ر لایه‌که‌وه‌ به‌روڕووی مه‌ترسییه‌.

۱۳۹۰ مهر ۶, چهارشنبه

روحیات کیهانگرا و ناسیونالیسم

بختیار علی

ترجمه: افراسیاب گرامی

یکی از ویروسها و آفتهای کشنده‌ای که‌ قرن نوزدهم و بیستم برای جامعه‌ بشری فراهم آورد، تفکر ناسیونالیستی بود. این دو قرن جدا از همه‌ عصرها، به‌ گونه‌ی غیرقابل انتظار ایده‌ها‌، اندیشه‌، مذهب و علوم فراوانی را تولید نمود. در میانه‌های این دو قرن، انسان صدها نوع خیال، ایده‌ و تئوریهایی را فراهم آورد که‌ بیشترین آنها به‌شیوه‌ی عملی تحقق یافتەاند...

۱۳۹۰ مهر ۱, جمعه

فاجعه‌ی قارنا و قلاتان از اسناد ژنوساید کردها

فراسیاب گرامی
ترجمه از کردی: باران
ساعت 1 بعدازظهر 11 شهریورماه 1358 خورشیدی، روستای “قارنا” که در 10 کیلومتری شهر نقده و بر سر راه نقده ـ پیرانشهر واقع است، در مدت سه ساعت از سوی نیروهای امنیتی پاسداران جمهوری اسلامی آماج هجوم قرار گرفت و 68 تن از ساکنین بی‌گناهش به کام مرگ فرستاده شدند، اغلب شهیدان نیز زنان، ‌سالحوردگان و نونهالان بودند. جنایت قارنا توسط زمامداران جمهوری اسلامی خلق شد و حاصل شرایط ویژه‌ای بود که از سویی ملت کرد پس از انقلاب ملیتهای ایران به کیان سیاسی خود دست یافته بود و از دگر سوی جمهوری اسلامی به منظور سرکوب و قلع و قمع جنبش ملی کرد در کردستان ایران و عمیق‌کردن تلاشهای آن جنبش که استقرار و نهادینه‌کردن یک نظام دمکراتیک و کسب حق تعیین سرنوشت را هدف داشت، به قتل‌عام و تحمیل حاکمیت توتالیتر و آزادی‌ستیز خود روی آورده بود.

۱۳۹۰ شهریور ۲۶, شنبه

کاوه‌ قاسمی کرماشانی، خه‌ڵاتی خه‌ڵاتی هێلمه‌ن هێمه‌تی رێکخرای چاودێری مافی مرۆڤی بۆ ساڵی 2011 پێبه‌خشراوه‌

NNS ROJ: کاوه‌ قاسمی کرمانشاهی رۆژنامه‌نووس و چالاکی مافی مرۆڤ له‌ پاڵ چل و حه‌وت که‌سی دیکه‌ له‌ 23 وڵاتی جیهان خه‌ڵاتی هێلمه‌ن هێمه‌تی رێکخرای چاودێری مافی مرۆڤیان بۆ ساڵی 2011 پێبه‌خشراوه‌.
رێکخراوی چاودێری مافی مرۆڤ له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا رۆژی چوارشه‌ممه‌ 14ی سێپته‌مبر هۆکاری دیاری کردنی ئه‌و که‌سانه‌ی بۆ وه‌رگرتنی خه‌ڵاتی ئه‌مساڵی هێلمه‌ن هێمه‌ت بۆ ئه‌وه‌ گه‌ڕانده‌وه‌ که‌ سیاسه‌تی سه‌رکوتکارانه و سنووردار کردنی ئازادیه‌کان له‌ لایه‌ن وڵاته‌کانیانه‌وه‌ کاریگه‌ریی له‌سه‌ر ژیان و کاریان داناوه‌.

خه‌ڵاتی "هێلمه‌ن هێمت" هه‌روه‌ها، ده‌درێته‌ ئه‌و ڕۆژنامه‌وان و نووسه‌رانه‌ی که‌ به‌ هۆی ڕه‌خنه‌ گرتن له‌ ده‌سه‌ڵاته‌کانی دیکتاتۆری، یانیش به‌ هۆی ڕوانگه‌ی جیاواز و بڵاو کردنه‌وه‌ی نووسراوه‌کانی ڕه‌خنه‌گرانه‌ دژ به‌ حکومه‌ت، ڕووبه‌ڕووی حوکمی زیندان ده‌بنه‌وه‌.

۱۳۹۰ شهریور ۲۲, سه‌شنبه

ئاگاداری:


دۆستان و هاوڕێیانی خۆشه‌ویست، ئاگادارتان ده‌که‌مه‌وه‌ که‌ فه‌یسبووکی من له‌لایه‌ن که‌سانێکی نه‌ناسراوه‌وه‌ . هاک کراوه‌ و به‌ هیچ شێوه‌یه‌ک ناتوانم له‌ لایه‌ن خۆمه‌وه‌ هه‌م فه‌یسبووک و هه‌م مایله‌ (kani_chro@yahoo.com) بیانکه‌مه‌وه‌.
خۆشه‌ویستان بۆ ئه‌وه‌ی که‌ پێوه‌ندیم پێوه‌ بکه‌ن تکایه‌ به‌م مایله‌ پێوه‌ندیم له‌گه‌ڵ بگرن و ئه‌گه‌ر شتێک له‌ ئارادا بوو، ئه‌وا من به‌رپرسیاری نیم و نازانم کێ به‌رێوه‌ی ده‌بات!

Afrasyab.g@gmail.com
زۆۆۆر سپاس و به‌ هیوام سه‌رکه‌وتوو بن !

له‌گه‌ڵ رێزم دا
 ئه‌فراسیاب گرامی
www.amrojane.blogspot.com



۱۳۹۰ شهریور ۲۰, یکشنبه

ئێواره‌ بوو

خۆم و کاک شه‌ریف/فستیواڵی گه‌لاوێژ 2007

بۆ هاوه‌ڵی‌ دووره‌ وڵاتم "ئه‌فراسیاب" و هه‌موو چركه‌ ساته‌ یاخییه‌كانی‌
شه ریف فه لاح



ئێواره‌ بوو،
زه‌رده‌ی‌ خۆرئاوا خه‌ریك بوو باڵی‌ به‌سه‌ر شاخه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌رماندا ده‌كێشا،
شه‌كه‌ت و ماندوویه‌تی‌ بڕستی‌ لێ بڕیبووم.
له‌ كۆڵان گه‌ڕی‌ و پیاسه‌ی‌ ناو شوسته‌ی‌ ویبلاگه‌ كوردییه‌كان ده‌گه‌ڕامه‌وه‌
به‌ كرته‌ له‌سه‌ر ئیمه‌یله‌كه‌م
په‌نجه‌ره‌یه‌كم بۆ كرایه‌وه‌ سه‌رم به‌ نێو ماڵێكی‌ تژی‌ له‌ شێعر و وتار و په‌خشان و جوانیدا كرد،

۱۳۹۰ شهریور ۱۹, شنبه

پاییزی ئه‌م رۆژانه‌



شه‌وان که‌ له‌ پاییز ده‌گه‌ڕێمه‌وه‌
به‌ رێگای مناڵیمه‌وه‌ تووش ده‌بم
پۆلێ گه‌ڵای غوربه‌تی ئه‌بنه‌ هاوڕێم
به‌دارستانێکی ته‌ما رێ ده‌که‌ین
چڵێ ئه‌دا له‌ چاوی به‌خت
ئانیشکی گه‌ڵایه‌ ده‌ڕه‌نجێ
سه‌رگۆنای پێکه‌نینێ ده‌ڕوشێ
تا له‌ دوایین پێچی هه‌ور
خه‌یمه‌یه‌کی با هه‌ڵئه‌ده‌ین و
له‌ ساباتی فڕینێکدا پشوو ده‌ده‌ین!
چه‌ند ته‌رمی گه‌ڵایه‌ک ئه‌نێژین
دره‌نگانێ به‌ر کۆچی مانگه‌شه‌و
ده‌نوین
ده‌نوین
ده‌نوین
...
ــ  خه‌ون ئازارێکی هه‌میشه‌یی!
ــــ    پاییز له‌ منێکی ئه‌م نزیکانه‌ ئه‌چێ!


۱۳۹۰ شهریور ۱۷, پنجشنبه

سەر لە بەیانیی ئەمڕۆ سێ‌ كەس لە زیندانی ورمێ‌ ئیعدام كران

كوردپا: سەر لە بەیانێی ئەمڕۆ 17ی خەرمانان، لە زیندانی ناوەندیی ورمێ‌ سێ‌ هاووڵاتیی كورد بە تۆمەتی قاچاخی مادە هۆشبەرەكان لەلایەن كۆماری ئیسلامییەوە لە سێدارە دران.
بەپێی هەواڵی هەواڵنێری ئاژانسی هەواڵدەریی كوردپا لە ورمێ‌، دوو برا بەناوەكانی مەحیەدین و خورشید قاسم زادە كوڕی سەعدوڵڵا و كەسێكی دیكە بەناوی یوونس قاسم زادە كوڕی سادق "ئامووزا" خەڵكی گوندی هەڵە قووشك لە ناوچەی "سۆما"ی سەر بە شاری ورمێ‌ بە تۆمەتی قاچاخی مادە هۆشبەرەكان سەر لە بەیانیی ئەمڕۆ لە زیندانی ناوەندیی ورمێ‌ ئیعدام كراون.
پێتشر ئاژانسی هەواڵی موكریان لەگەڵ هەواڵی راگواستنی ئەو سێ‌ كەسە بە قەرەنتینەی زیندانی ورمێ‌، ناوی تۆمەتبارێكی دیكە بەناوی "نیازی ـ چ" هاووڵاتیی توركیە، بڵاو كردۆتەوە كە ئەویش هەر بە ئیعدام مەحكووم كراوە.
هەتا كاتی داڕشتنی ئەم هەواڵە هیچ زانیارییەك لەمەڕ چارەنووسی كەسی چوارەم لەبەر دەستدا نیە.

۱۳۹۰ شهریور ۱۶, چهارشنبه

کێ دیویه‌ کێ‌، شاخی‌ که‌ڵێ‌ ببڕنه‌وه‌، که‌ڵ هه‌ر که‌ڵ بێ‌؟


بژارده‌‌و که‌ڵه‌پیاوانی‌ ئازادیخواز‌و خه‌باتکار، سامانی‌ مه‌عنه‌وی‌‌و ژیانی‌ هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌کن که‌ ده‌بنه‌ پشتیوانی رۆحی‌‌و مه‌عنه‌وی‌ ئه‌و نه‌ته‌وه‌یه‌‌و بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببێته‌ سامانێک که‌ هه‌ستی‌ کۆمه‌ڵێک دینامیک‌و چالاک بکات. له‌ به‌ربه‌یانی‌ مێژووه‌وه‌، مرۆڤ گه‌لێکی‌ مه‌زن‌و به‌ په‌رۆش بۆ به‌ها مرۆییه‌کان به‌رده‌وام خه‌بات‌و تێکۆشانیان هه‌بووه‌،
رێبه‌رانێک که‌ رۆڵی‌ مه‌زن‌و به‌باندۆریان له‌ گۆڕانکارییه‌کاندا، له‌ ململانێ‌ دژی‌ زۆرداری‌‌و نه‌هامه‌تی‌‌و قات‌و قڕی‌ کۆمه‌ڵگای‌ مرۆڤایه‌تیی‌دا هه‌بووه‌، خه‌باتیان کردووه‌‌و سه‌ربورده‌ی‌ ژیانیان له‌ رێگای‌ ئازادی‌ نه‌ته‌وه‌که‌یاندا بردۆته‌ سه‌ر‌و له‌و پێناوه‌شدا سه‌ریان ناوه‌ته‌وه‌. هه‌ڵگری‌ زمانی‌ حه‌قیقه‌ت بوون، که‌ زمانی‌ هاوبه‌شی‌ مرۆڤه‌کانه‌‌و مرۆڤ بوونیش له‌گه‌ڵ‌ حه‌قیقه‌ت‌و حه‌قیقه‌تخوازی‌ واتای‌ خۆی په‌یدا ده‌کا. به‌م هۆیه‌وه‌ ئه‌و زمانه‌ی‌ که‌ پێی‌ ده‌دوێ‌، زمانی‌ ئه‌و مرۆڤانه‌یه‌ که‌ له‌ رێگای‌ حه‌قیقه‌تدا گیانی‌ خۆیان فیدا کردوه‌ یان تووشی‌ ئه‌شکه‌نجه‌‌و ئازار بوونه‌ته‌وه‌، له‌ سنووره‌کانی‌ مێژوو‌و کات‌و شوێن تێ‌ده‌په‌ڕێن‌و کۆمه‌ڵگای‌ مرۆڤایه‌تی‌ هه‌تا دێت، شانازی‌ به‌ بوونی‌ ئه‌و مرۆڤانه‌ ده‌کات‌و ده‌ریای‌ هزریان ده‌کاته‌ ئاوێنه‌ی‌ باڵانمای‌ قوتابخانه‌ی‌ ئه‌ندیشه‌به‌رزه‌کان. مرۆڤته‌وه‌ری‌ له‌ هزری‌ که‌ڵه‌پیاوانی‌ حه‌قیقه‌تخوازی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌کی‌ سته‌م لـێ‌کراو، ده‌که‌نه‌ گوتاری‌ زاڵی‌ هزر‌و روانگه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌که‌یان له‌ پێناو ئازادی‌‌و به‌خته‌وه‌ری‌ کۆمه‌ڵه‌که‌یاندا. ئه‌و که‌ڵه‌مرۆیانه‌، ده‌بنه‌ پێشه‌نگی‌ خه‌بات بۆ ئازادی‌‌و دێموکراسی‌و، روناکی‌ ده‌به‌خشنه‌ رێگا ئه‌نگوسته‌چاوه‌کانی‌ بزاڤه‌ حه‌قیقه‌تخوازه‌کان هه‌تا ئاشتی‌‌و ئازادی‌ بۆ ماڵی‌ مرۆڤایه‌تی‌ به‌دیاری‌ بهێنن‌و "چه‌وسانه‌وه‌ مرۆڤ به‌ده‌ستی‌ مرۆڤ"، کۆتایی‌ پێ‌ بهێنرێ‌.
له‌خۆ ڕا نیه‌ ئه‌گه‌ر که‌ڵه‌پیاوێک هه‌ر له‌ "منداڵدانی‌" دایکێکی‌ خه‌باتکاری کورد، له‌دایک بێت‌و "بانگی‌ حه‌قیقه‌ت"، "هاواری‌ ئازادی‌"، "رزگاری‌"‌و "رزگاریده‌ر"ی‌ به‌ گوێیدا هه‌ڵ‎بدرێت، پیاوێک که‌ له‌ هه‌ناوی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌کی‌ ژێرده‌سته‌دا چاوی‌ به‌دنیا هه‌ڵێنێ‌، به‌ڵام ئازادانه‌ ژیانی‌ برده‌سه‌ر‌و له‌ پێناو ئازادی بۆ نه‌ته‌وه‌که‌یشیدا سه‌ری‌ نایه‌وه‌‌و گیانی‌ خۆی کرده‌ فیدای‌ ئامانجه‌ به‌رزه‌کانی‌ حه‌قیقه‌ت‌و ئازادی‌ مرۆڤ بوون.

۱۳۹۰ شهریور ۸, سه‌شنبه

من و تۆ

من و
ئاوێنه‌یه‌کی  په‌رێشان
چڵێ هیوا و بستێک خه‌نده‌
جاده‌یه‌کی هه‌راسان و جووتێ پێڵاوی دڵته‌نگ
به‌م شاره‌دا تێ ده‌په‌رین
من و
ئه‌سپێکی سه‌رمه‌ست
باڵۆنێکی حه‌سره‌تاوی
شه‌مه‌نده‌فه‌رێکی خوێناوی
به‌نده‌رێکی بێ په‌نا
داڵده‌ ده‌درێین له‌ که‌ناری ئه‌م ده‌ریا شینه‌دا
منیش ئاوێنه‌که‌م شکاند
هه‌زار خه‌ونی شیرین فرین
هه‌موو له‌سه‌ر کورسییه‌کی ئێواره‌
دانیشتووین و یادی تۆ ده‌که‌ین تۆ "یار". 

۱۳۹۰ شهریور ۳, پنجشنبه

وتەی ئەمرۆژانە

ئەمرۆژانە چاو لە ماڵپەرەکان دەکەین، هەموو بەشێوەیەک فەزایەکی گرژی و ئاڵۆزی بەسەر کوردستاندا زاڵەو هەر دەمێ چاوەروانیی ئەوە دەکردێ کە مێژوو دووپات بێتەوە، بڵێ ئەمجارە کوردستان و بزووتنەوەی کوردی بەرەو کام قۆناغی دیکە بروات؟ ئایا ئەمە دەرفەتێک دەبێ یان هەمیسان کورد لەم قۆناغەشدا بەرەو شکەست و ناهومێدی دەروات؟ لە راستیدا بە پێی ئەزموونی سەدەی نۆزدەو بیست کە کوردی پێدا تێپەری، بیری ناسیونالیستی لە نموونەی کەمالیستی رەشترین سیماکانی خۆی بەرامبەر نەتەوەی کورد نواند و شاڵاوی سەرکوت و ژینۆسایدی لە هەر چوار بەشی کوردستان لێ کەوتەوە. لە ئاکامی ئەم سەرکوتە خوێناوییەدا ناسیونالیزمی کورد و بزووتنەوەی کوردی سەی هەڵدا کە بەر بەم سەرکوتە بگرێت و شوناس و فەرهەنگی خۆی بپارێزێ... بەگشی دەمەوێ بڵێم بزووتنەوەی کورد قەت هێرشبەر نەبوە و تەنیا و تەنیا ویستوویە ئیستۆپێک بکات بەو بارودۆخە، تەنیا ویستوویە بڵێ بەسە و سەرکوت و هێرش بوەستێت و مافە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانی کورد وەک خۆی بدرێ. بەڵام بەداخەوە لەهەموو قۆناخەکاندا کورد گەیشتۆتە ترۆپک و لوتکە کەچی تووشی نسکۆ و ناهومێدی بووەو خوێناویترین بارودۆخی تێپەراندوە. هەمووکە رۆژهەڵاتی ناوەراست و جیهان بە گشتی ئامادەیە بۆ سەرهەڵدانی شۆرش لە هەموو وڵاتەکاندا، کورد دەبێ ئەم دەرفەتە بدۆزێتەوە و چآرەنووسی خۆی بەدەستەوە بگرێ. راستە شەرایەتی کورد فەرق دەکا بە نسبەتی لیبی و شوێنەکانی دیکە، بەڵام دەردی میللەتی کورد مێژینەیەکی زۆۆۆری هەیە و ئازاری پێوە چەشتوە، کەواتە دەبێ خۆی ئامادە بکات بۆ شۆرشێک کە بێگومان بێ قوربانی نابێت. ئێمە رۆژانە قوربانی دەدەین. بۆ ئەم قوربانیە نەگاتە کۆتایی؟ قسەی کۆتاییم ئەوەیە کە بڵێم شەقامی کوردی هێزی تەواوکەرە، پێوسیتە شەقامی کوردی بێدەنگ نەبێت و حزبەکان و خەڵک و روناکبیران هەر کام لە گۆشەیەکەوە شەقامی کوردی بهێننە دەنگ، دەنگێکی بەهێز کە بتوانێ وەڵامدەری ئەورۆ و پرسی کورد بێت. ئەمرۆ بێت یان سبەی  دەوڵەتی کوردی گارەنتی دیموکراسییە لە رۆژهەڵاتی ناوەراست و وەلانان و پەراوێزخستنی کورد و زەوت کردنی مافە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانی کورد و لەبەرچاونەگرتنی مافی شارۆمەندی کورد ئاکامەکەی شەر، نائەمنی و سەرهەڵدانی بزووتنەوە کۆمەڵایەتییەکانە و زۆرجاریش خوڵقێنەری توندو تیژی... وەسەلام

۱۳۹۰ شهریور ۱, سه‌شنبه

چرکه‌ی هه‌ناسه‌ سارد

وه‌حشه‌تی برینداربوونه‌وه‌م هه‌میشه‌
نه‌وه‌ی من شه‌قامی خوێنرێژ
خه‌ونی کۆڵه‌وار و زامار
ئازادی تارماییه‌ک بێقه‌رار
حه‌ز به‌مه‌رگی خودا ده‌که‌م
تا له‌سه‌ر عه‌ردی خۆم بژیم

۱۳۹۰ مرداد ۳۱, دوشنبه

بۆ؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟؟

ساڵی 2011 ساڵی سه‌رهه‌ڵدانی شۆرشه‌کان له‌ رۆژهه‌ڵاتی ناوه‌راست و رووخانی دیکتاتۆره‌کان بوو، کورد به‌ مێژینه‌ی خه‌باتێکی دوور و درێژ بۆ ؟بۆ؟بۆ؟بۆ؟ هه‌ر له‌ جێی خۆیدایه‌؟ چه‌نده‌ ده‌بێ چاوه‌رێی گۆرانکاری بین؟ ئه‌مساڵ خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ سه‌لماندیان که‌ هێزی گۆران خه‌ڵکن و ده‌توانن به‌ پێچه‌وانه‌ی شه‌پۆله‌کان برۆن، به‌لام کورد هه‌ر چاوه‌رێی چی ده‌کا؟!!! نازانم !!!

۱۳۹۰ مرداد ۱۷, دوشنبه

به‌یانیت باش

ده‌مه‌و به‌یان

به‌ر له‌ گزنگی خۆره‌تاو

تۆ له‌ نیشتمانی دڵمه‌وه‌ سه‌ر ده‌ردێنی

سارای ده‌شتی خه‌ونه‌کانم رووناک ده‌که‌ی

۱۳۹۰ مرداد ۱۶, یکشنبه

ویستم...

ویستم له‌گه‌ڵ نووسینه‌کانمدا، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی که‌ جار به‌ جار نووسینێک له‌ گۆشه‌یه‌ک له‌م رووپه‌ره‌دا ده‌نووسم و بڵاوی ده‌که‌مه‌وه‌، بیره‌وه‌ریی رۆژانی ژیانم هه‌ر له‌ منداڵیه‌وه‌، تا ئه‌و کاته‌ی بیرم دێته‌وه‌ بینووسم و پێ به‌ پێی ژیانم له‌ ده‌ره‌وه‌ی وڵات بیهێنم و فه‌رامۆش نه‌بن، ره‌نگه‌ له‌ ناو رێکه‌وته‌کاندا هه‌ڵه‌ بکه‌م، به‌ڵام گرینگترین کاته‌کانی ژیانم به‌ حه‌کایه‌تی خۆش و دڵته‌زێنه‌وه‌ ده‌یگێرمه‌وه‌، له‌گه‌ڵ ترس و دله‌راوکێکانم، له‌گه‌ڵ خۆشترین کاته‌کانی ژیانم و بنه‌ماڵه‌ی خۆم و ژیانی خۆم، ئازار و ژانی ژیانم هه‌موو ده‌گێڕمه‌وه‌، له‌ ناو بازنه‌ی ئه‌م هه‌موو نووسراوه‌ و تۆره‌ به‌رینه‌ی ئه‌نترنێتدا چۆن بتوانم جێی خۆم بکه‌مه‌وه‌ و که‌سێک هه‌بێ لایه‌ک بکاته‌وه‌ له‌م نووسراوه‌ کرچ و کاڵانه‌ و بیانخوێنێته‌وه‌. ب دڵنیاییه‌وه‌ ژیان ئه‌وه‌نده‌ بچووک بۆته‌وه‌ که‌ خوێندنه‌وه‌ له‌ چه‌ند دێر تێده‌په‌رێ مرۆڤ هیلاک ده‌کا. بۆیه‌ زۆر جار زه‌حمه‌ته‌ مرۆڤ خۆی ده‌ربخات له‌ ناو ئه‌م گێژاوه‌دا، به‌هه‌ر حاڵ ژیان مه‌ودا بدات ده‌ست پێ ده‌که‌م و له‌ هه‌ر ده‌رفه ‌تێک بۆم بره‌خسێ، لاپه‌ره‌یه‌ک له‌ ژیانم هه‌ڵده‌ده‌مه‌وه‌. به‌و هیوایه‌ چرایه‌ک هه‌ڵکه‌م بۆ سه‌رای پیریم. 
له‌گه‌ڵ ریزم بۆ هه‌موو دۆستانم و خوێنه‌ران

۱۳۹۰ مرداد ۱۴, جمعه

باران له‌ بێقه‌راری خوشکانی من ده‌چێ ...

ئه‌مرۆ باران ده‌بارێ، بارانێک به‌ بارته‌قای دڵۆپ، تاو تاو به‌ لیزمه‌ به‌ر ده‌بووه‌ گیانی زه‌وی و سه‌رو پرچی گه‌ڵاو گوڵی ده‌شێواند، جارجارێکیش هێمن وه‌ک سه‌ودای نیگایه‌کی بێقه‌رار. ئه‌مرۆژانه‌ باران له‌ خوشکانی بێقه‌راری من ده‌چێ، له‌و خوشکانه‌ی که‌ ته‌نیا بیره‌وه‌ری و ده‌نگیانم بیر دێته‌وه‌، ئه‌و خوشکانه‌ی که‌ نازدارن وه‌ک هه‌لاله‌ی به‌هاران. دڵیان وه‌ک کانیله‌یه‌کی رووناک. نیگایان وه‌ک په‌نجه‌ره‌یه‌کی باڵابه‌رز. هێند به‌ خه‌نده‌یان سه‌رمه‌ستم که‌ دائه‌نه‌وم بۆ منداڵیم. دره‌نگ بوو گه‌شتم به باران، زۆر دره‌نگ. زۆر دره‌نگ له‌ رازی دڵۆپ گه‌یشتم.. نه‌مزانی که‌ دڵۆپ مه‌ست ئه‌بێت، وام ده‌زانی ژیان به‌سته‌ڵۆکێکه‌ و ده‌شکێ، نه‌مزانی وه‌ک زوڵفی قه‌ترانیان نه‌رم و به‌رگه‌ ناگرم... به‌رگه‌ی سارانشین ناگرم.. خوشکانی من له‌گه‌ڵ دڵۆپ دڵۆپی باران ده‌بارن و منیش له‌گه‌ڵیان وه‌ک سێبه‌رێک ئه‌گه‌رێم. خوشکانی من ئامێزیان فێنک وه‌ک خوناوه‌ی باران و منیش بێتاقه‌تم بۆ خه‌نده‌یان.. 
ئه‌ی خوشکانی چاوه‌رێ بمبوورن به‌ منداڵیم 
ئه‌ی خوشکانی بێقه‌رار بمبوورن به‌ به‌خشه‌نده‌یی باران 
باران له‌ رێگای دووره‌وه‌ هاتووه‌ ... بێقه‌رار ده‌باری .... 

۱۳۹۰ مرداد ۱۳, پنجشنبه

هێمن ... شاعیری هاوار و شیوەنی سەدەی بیستەم

ژیانی هێمن بەناو شەقامی دڕكاوی سەفەر دەكا ...
شاعیرو نووسەر و وەرگێڕو رووناكبیری ناوداری كوردستان، محەممەدئەمین، كوڕی سەید حەسەنی شێخەلیسلامی موكری ناسراو بە مامۆستا "هێمن" لە شەوی 4 لەسەر 5 ی مانگی مەیی ساڵی 1921 لە گوندی "لاچین"‌ی نزیك شاری مەهاباد لەدایك بووە. هەر بە منداڵی دەخرێتە بەر خوێندن‌و چەند ساڵ لە قوتابخانەی "سەعادەت" لە شاری مەهاباد دەخوێنێت.

۱۳۹۰ مرداد ۱۱, سه‌شنبه

چیاکانی زاگرۆس له‌ داوێنی ئاگردا

شه‌ریف باجوه‌ر، چالاکی ژینگه‌پارێزی مه‌ریوان
 کوردپا: دیارده‌ی ئاگر که‌وتنه‌وه‌ له‌ به‌روبوومی کوردستان، ژینگه‌ی کوردستان و خه‌ڵکی ناوچه‌که‌ی‌ به‌ره‌وڕووی مه‌ترسییه‌کی گه‌وره‌ کردۆته‌وه‌ که‌ ده‌رنجام و لێکه‌وته‌کانی زیان به‌خشن و پێشنه‌گرتن به‌م ره‌وته‌و په‌ره‌سه‌ندنی ئه‌م دیارده‌یه‌ ژینگه‌ی کوردستان چ له‌ رووی ئێکۆسیستمی و چ له‌ رووی ئابوورییه‌وه‌ رووبه‌ڕووی قه‌یرانێکی جیددی ده‌کاته‌وه‌. ئاگركه‌وتنه‌كانی ئه‌مساڵیش (1390) دیسانه‌وه‌ له‌ 18ی جۆزه‌ردانه‌وه‌ له‌ شاره‌كانی سه‌قز، مه‌ریوان، سه‌رده‌شت، سنه، ئیلام، نه‌وسوود و بۆكان ده‌ستی پێکردووه‌.

بزاڤی نەتەوەیی كورد لە روانگەی سیاسییەوە (5)

شێخ سەعید پیران 
شێخ ره‌زا دیرسیم
لە مانگی فورییەی 1925دا راپەڕینی شێخ سەعید پیران دەستی پێ‌كرد. شێخ سەعید یەكێك لە پیاوانی گەورەی ئایینی‌و خەڵكی ناوچەی "گەنج" بوو. بە دوای بەدەسەڵات گەیشتنی مستەفاكەماڵ لە توركیە‌و نەمانی خەلافەتی ئیسلامی، شێخ سەعید لە دژایەتی لەگەڵ "لائیتیسم"‌و بە ئامانجی بەرگری لە داهاتووی ئیسلام، دژ بە حكوومەتی نوێی توركیە راپەڕی.