۱۳۹۱ خرداد ۴, پنجشنبه

عه‌شق ... که‌ بۆن و به‌رامه‌ی هه‌ڵمان ئه‌گرێ


عه‌شق ... که‌ بۆن و به‌رامه‌ی هه‌ڵمان ئه‌گرێ

بابه‌ت: په‌خشان
ئه‌فراسیاب گرامی

هێندێ جار عه‌شق ئه‌وه‌نده‌ گه‌وره‌یه‌ به‌ر به‌ هه‌ره‌سی ژانی مرۆڤ ده‌گرێ، ئێمه‌ ده‌بێ وا بیر له‌ عه‌شق بکه‌ینه‌وه‌ که‌ پێمان وابێ هه‌موو ژیانی ئێمه‌ و سات به‌ سات و ده‌م به‌ ده‌م ژیوار و ژین به‌ بێ بوونی خۆشه‌ویستی ناتوانێ به‌رده‌وام بێت. ژیان هه‌ورازێکی سه‌خت و ئه‌سته‌مه‌، باڵاخانه‌یه‌کی بڵینده‌، که‌ به‌ بێ سه‌بر ئه‌وین و به‌ بێ په‌یژه‌ی خۆشه‌ویسی ناتوانی له‌ نهۆمی به‌رز، یان به‌سه‌ر زناره‌وه‌ هه‌وای ئاسووده‌ی هه‌ڵمژی. هیچ کات و هیچ ده‌مێ نابێ عه‌شق ببێت به‌ ژێر هه‌ره‌سی دڵره‌قی. ئه‌وه‌ نفره‌ته‌ دڵره‌قی له‌ لووتکه‌دا هێشتۆته‌وه‌. خۆشه‌ویستی و ژیان دوانه‌ی دانه‌بڕاون له‌ یه‌کتر و خه‌وبینین به‌ ژیانی ئاسووده‌ و خۆشبژێوی، خه‌وبینین به‌ جوانییه‌کانی خۆشه‌ویستی و ئه‌ڤینه‌.
ئه‌و ده‌مه‌ی مرۆڤ حه‌ز و خۆشه‌ویستی به‌ره‌و سیله‌ی نیگایه‌ک، گۆشه‌یه‌ک له‌ ژیان ده‌سوڕێ، ئیتر بێ ئه‌ختیار به‌ که‌ویرێکی وشک و برینا گه‌ر سه‌فه‌ر بکه‌ی، ده‌شتێکی که‌سک و کوێستانێکی خه‌یاڵاویت دێته‌ ڕێ. هێنده‌ گه‌وره‌یه‌، که‌ ژیان ئه‌و چه‌مکه‌ ئاسانه‌ و خۆش له‌ سه‌رزاره‌ له‌به‌رده‌میا چۆک داده‌دات‌. عه‌شق ساده‌تره‌ له‌و ژیانه‌ی مرۆڤی تێدایه‌، چون عه‌شق له‌ ژیان هێمن تر و  دڵناسکتره‌. عه‌شق په‌لاماری مرۆڤ نادات. وه‌ک دووپشک نادات به‌ مرۆڤه‌وه‌. ئه‌وین و خۆشه‌ویستی کانیله‌یه‌کی سه‌ره‌ڕێی رێبوارێکی ماندووه‌ و پشوویه‌که‌ بۆ دڵ. خۆشه‌ویستی یانی دڵدانه‌وه‌ و ئاشتکردنه‌وه‌. ئاشتکردنه‌وه‌ی حه‌رامکراوه‌کان و بڕینی سنووره‌ داخراوه‌کان. ئه‌و ده‌مه‌ی چڵ ئه‌دا له‌ چاوی به‌خت، ئه‌و ده‌مه‌ی هیوای مرۆڤ ئه‌بێت به‌ ژێر ره‌وه‌ندی لافاوێکی هه‌راسانه‌وه‌، ئه‌و ده‌مه‌ی گرداوێک حه‌ز و ئاواته‌کانی مرۆڤ هه‌ڵده‌لووشێ، ئه‌و ده‌مه‌یه‌ ئیتر خۆشه‌ویستی ده‌ریای مه‌نگ و ئارامه‌ بۆ ئاشتبوونه‌وه‌ی "با" و که‌شتیوانه‌ سه‌رکه‌شه‌کان.  باهه‌ڵگرێکه‌ و ده‌ستێکی به‌ قژی ئاڵۆزی ده‌ریاوه‌یه‌ و ده‌ستێکی به‌ خولیا و ئاواته‌کانی مرۆڤه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی نه‌که‌وێته‌ ناو ته‌متومان و ساڵه‌های ساڵی ته‌م. بۆ دڵدانه‌وه‌ی گوڵه‌کانی نێرگسه‌جاڕ و زریانی مل به‌ کوێن. ئیتر ئه‌وه‌ خۆشه‌ویستییه‌ ته‌ق ... ته‌ق ده‌رگای دڵی نامورادان ئه‌کاته‌وه‌، هه‌رچی رۆژی ره‌شی سه‌ر ته‌خته‌ڕه‌شه‌که‌ی قوتابخانه‌یه‌ پاک ئه‌کاته‌وه‌، هه‌رچی ته‌رمی جه‌نگاوه‌ره‌ ئه‌کاته‌وه‌ به‌ شلێره‌. عه‌شق گوڵێکه‌ له دڵی به‌رده‌وه‌ ئه‌ڕوێ.
کاتێ ژیان ئه‌بێت به‌ ژێر هه‌راو و هوریای شار و گه‌وره‌شاره‌کانه‌وه‌. ئه‌و کاته‌ی ژیان ته‌مێکی دووکه‌ڵاوی سه‌رشاره‌، ئه‌وکاته‌ی فه‌لسه‌فه‌ و ئه‌ده‌ب و هه‌موو زانسته‌کان ده‌ست له‌ مرۆڤ به‌ر ئه‌ده‌ن، ئه‌وکاته‌ی غوربه‌تی مرۆڤه‌کان له‌ نیشتمانی زه‌وینشینان به‌ده‌ست خه‌یاڵ ئاینده‌وه‌ گیر ده‌خوات و هه‌وڵی رزگاربوونی خۆی ئه‌دات. ئه‌و ده‌مه‌ی ژیان ئه‌بێته‌ درامای هێری پاتێر و به‌رده‌ جادوویی‌یه‌که‌ی تا یادگارانی مه‌رگ، ئه‌بنه‌ سه‌فینه‌یه‌کی نوورانی و له‌ دڵی نیوه‌شه‌وی تاریکدا سه‌فه‌رێکی قووڵ ده‌که‌ی بۆ ناخی کاکێشان و زه‌وی جێ ده‌‌هێڵی تا دوور ئه‌که‌ویته‌وه‌، به‌سه‌ر هه‌واوه‌ رێ ئه‌که‌ی. نه‌کا ڕۆژێ له‌ دوایین دیالۆگی فیلێکی هالیود بێ عه‌شق به‌ر بیته‌وه‌. ئه‌و ده‌مه‌یه‌ ئیتر له‌ کافه‌یه‌کدا داده‌نیشی و چاو له‌ سه‌فه‌ری شه‌مه‌نده‌فه‌ره‌کان ئه‌که‌یت و ئه‌که‌وتینه‌ به‌حری فکره‌وه‌.

شا .... ئه‌و خه‌ونه؟!‌


شا .... ئه‌و خه‌ونه؟!‌

بابه‌ت: ته‌نز
ئه‌فراسیاب گرامی
شا ئه‌و زه‌مانه‌ی تێی که‌وتووین؟! شا ئه‌و به‌زم و باوان شێواوییه‌‌!؟ شا ئه‌و خه‌ون و خه‌یاڵاته‌؟! بووه‌ تا به‌ ئێستا به‌ "هیچ" پێبکه‌نی، نا .. نا ویژدانی خۆت بخه‌ مه‌ترسییه‌وه‌، به‌ڕاست بوه‌ "هیچ" تۆ بهێنێته‌ پێکه‌نین، یان بوه‌ به‌ش به‌ حاڵی خۆت و هه‌رچی هه‌یه‌ به‌ده‌وروبه‌رتا تێر بگری. به‌ هه‌ردووده‌ست خۆت بڕنی و به‌ چه‌پۆک بده‌ی به‌ده‌موو چاوی خۆتا. له‌وانه‌ بووبێت، له‌وانه‌شه‌ قه‌ت له‌ ژیاندا بیرت له‌ خۆت نه‌کردبێته‌وه‌. چۆن ئه‌بێ ئینسان بیر له‌ خۆی نه‌کاته‌وه‌ و ئه‌ژنۆی توند نه‌کا له‌ چه‌ناکه‌ی و وه‌ک کووته‌کۆڵه‌ له‌سه‌ر جاده‌ی نزیک شارا ته‌ماشای رۆژئاوا بکات. بێگومان به‌شێکی زۆر، له‌وانه‌ی زۆرتر که‌ بیر له‌ خۆیان ناکه‌نه‌وه‌، به‌ "هیچ" بێ هیچ و خۆڕایی قا قا پێکه‌نیون و یان کوڵی گریانیان به‌رز بۆته‌وه‌، سه‌دا سه‌د و بێ هیچ ته‌پ و تۆز کردنێک و خۆ گرژ کردنه‌وه‌ ئه‌چنه‌ ریزی ... با نه‌ڵێم. ره‌نگه‌ ئه‌م نووسینه‌ی منیش، به‌ "شا" وه‌ ده‌ستی پێکردبێ، جۆرێک ره‌هایی به‌ده‌ست ئه‌و ختووکه‌یه‌وه‌ بێت که‌ رۆژانه‌ به‌ش به‌ حاڵی خۆم ئه‌مگریه‌نێت. که‌ مناڵ بووم خه‌ونم به‌ سه‌گه‌ڕاو و ده‌ڵه‌که‌ی ره‌حمان و که‌ره‌که‌ی ماڵ باوه‌گه‌وره‌م و ئه‌سپه‌ کوێته‌که‌ی خۆمانه‌وه‌ ئه‌بینی. ئه‌وکاتانه‌ مامۆستا له‌به‌ر ته‌خته‌ڕه‌‌ش، برۆی ئه‌تگوت دڕکه‌ گۆیژه‌ و بۆ په‌رژینی باخه‌که‌ی ماڵ مامه‌م ئه‌بوو، بانگی ئه‌کردی و پرسیاری لێ ئه‌کردی و نه‌ت ئه‌زانی. خودکاره‌ شینه‌که‌ی له‌ گیرفان ده‌ر ئه‌هێنا و ئه‌یخسته‌ به‌ین په‌نجه‌ت...! وه‌ی مامۆستا گیان، تۆ خوا! به‌خوا دایکم نه‌خۆش بوو، باوکم له‌ مه‌رز بوو، خوشکم هه‌ویری ئه‌شێلا، کاکه‌م و ... هه‌موو ئه‌مانه‌ ئه‌هاتن به‌ هاوارته‌وه‌ و په‌نجه‌ت وه‌ک هێلکه‌گون پشیله‌ ده‌ئاوسا!؟ پێم بڵێ: تۆ ئه‌ته‌و‌ێ له‌ داهاتوودا ببی به‌ چی؟ ــ ئم م م مامۆستا حه‌ز ئه‌که‌م ببم به‌ "کارتا باز".  به‌ڵام زۆری پێ نه‌چوو ئه‌م خه‌ونه‌ وه‌ک سه‌تڵه‌ ماسه‌که‌ی نه‌نکم که‌ پشیله‌ سه‌لکی تێده‌خست و به‌ که‌وچکه‌ دارینه‌که‌ ده‌یدا به‌سه‌ریا و له‌ پڕێکدا ده‌ڕژا، خواره‌وه‌ بوو و هیچ مان له‌ هیچ.
ته‌مه‌ن وه‌ک داڵیتی مێوه‌که‌مان به‌ باڵای منا هه‌ڵده‌زنا. ئێستا ئیتر خه‌ونم به‌ پاشایه‌تییه‌وه‌ ئه‌بینی. پاشایه‌ک که‌ به‌ سه‌دان و هه‌زاران پیاو و که‌نیزه‌کی هه‌یه‌ و شه‌و و رۆژ باوه‌شێنی ئه‌که‌ن، نان ئه‌که‌ن به‌ ده‌میه‌وه‌ و که‌س ناوێرێ قسه‌ له‌سه‌ر قسه‌ی بکات. قسه‌ت یاسایه‌کی نه‌بڕاوه‌یه‌. هه‌مووشتێ به‌کیفی "..." خۆت به‌ڕێوه‌ ئه‌برد. سه‌ری هه‌زارانت ده‌په‌ڕاند هه‌ر ته‌نیا له‌به‌ر ئه‌وه‌ی په‌نجه‌یان بۆ کێشاوی. ره‌نگه‌ بیرم ئه‌بوه‌ داڵێکی بێ ئامان و خه‌یاڵی داگیرکردنی ده‌یان سه‌رزه‌وینی جۆراوجۆرم ئه‌کرد. بڕیارم ئه‌دا به‌سه‌ر دیواری ئه‌شکه‌وته‌کانه‌وه‌ وێنه‌ی خۆم و شاژن و کۆشک و سه‌راکه‌م هه‌ڵبکه‌نن و بۆ هه‌موو مێژوو بڵێن: ئه‌م جیهانه‌ ته‌نیا تۆ خاوه‌نی ئه‌وی و هیچ که‌سێکیش به‌ پیاو نازانی و حه‌سابی تڕێکیشیان بۆ ناکه‌ی. چه‌ند ساڵێکی دیکه‌ش تێپه‌ڕی، زۆر زوو له‌و خه‌ونه‌ دوور که‌وتمه‌وه‌ و ئه‌وه‌ بۆ من زۆر زه‌حمه‌ت بوو. په‌رژینێک قاییم بێ هه‌موو بای زک بوو . ئیتر خه‌یاڵم گلی خوارد و وام ئه‌زانی له‌ کوڕێکی ئاسنگه‌ری گوندنشین و دوور له‌ شار، ئه‌بمه‌ جه‌نگاوه‌رێک و ئه‌چـمه‌وه‌ به‌گژ پاشای زۆردارا و کۆشک و ته‌لاری به‌سه‌ردا ئه‌ڕووخێنم و هه‌وساری ئه‌که‌م. په‌تی ئه‌که‌م و له‌ ناوه‌ڕاستی شه‌قاما، به‌ به‌رچاوی هه‌موو خه‌ڵکه‌وه‌، له‌سه‌ر سه‌کۆیه‌کی به‌رز، په‌تی سێداره‌ی بۆ هه‌ڵئه‌خه‌م و ناوم ئه‌که‌وێته‌ مێژووی قاره‌مانانی مێژوو. ئه‌وکاته‌ کیژێکی جوانکه‌ڵه‌ و ته‌لارنشین له‌ کۆشکێکی لووتبه‌رزی ناو چیا سه‌رکه‌شه‌کانه‌وه‌ و عه‌شقی ده‌بووی و حه‌کایه‌تت ئه‌بوه‌ فه‌رهاد و شیرینێکی تر. ده‌م به‌ ده‌م، سنووری مێژووت ئه‌په‌ڕاند. راسته‌ ئه‌ڵێن قسه‌ که‌وته‌ ده‌م زارێ ئه‌که‌وێته‌ شارێ. ئه‌م خه‌یاڵانه‌ به‌رده‌وام به‌ دواته‌وه‌ بوون. کلێکی پان بوون زوو زوو ده‌جووڵا. شا ئه‌و شا و گه‌دایه‌!

۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۷, یکشنبه

رۆژهه‌ڵاتی کوردستان له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا له‌ وتووێژ له‌گه‌ڵ سۆران عه‌لیپوور


رۆژهه‌ڵاتی کوردستان
له‌ نێوان دوێنێ و ئه‌مڕۆدا

له‌ وتووێژ له‌گه‌ڵ سۆران عه‌لیپوور

به‌شی یه‌که‌م

ئاماده‌کردن: ئه‌فراسیاب گرامی

سۆران عه‌لیپوور: ئەو دابران و پەرتەوازەییە تا ئێستاش فاکتی کاریگەرە لە زیادبوونی مەودای نێوان بزووتنەوەی سیاسی ئێمە لە لایەک و خەون و ئامانجی سەلماندنی شوناسی نەتەوەییمان لەلایەکی دیکەوە

سۆران عه‌لیپوور: دەولەتێکی بەهێزی مەرکەزگەرا چ باجێکی قورسی بۆ نەتەوە و کەمینەکانی دیکە بەدواوە بوو . نە لە داخوازییەکانی مەشرووتەدا بایەخێک بە جیاوازی ئیتنی درا و نە کوردەکانیش کەوتنە نێو بازنەی ئەو گۆرانکاریانەوە

سۆران عه‌لیپوور: ئەو دۆگم بوونەی کۆمۆنیستەکان لە ئاست ئیدۆلۆژیەکەیان دا نەخۆشیەکی ترسناک بوو، مۆدێلی کۆمۆنیستی سۆڤیەتیی و چینی لە فەرمانرەوایی کردن دا هیچ  ئاسۆیەکی روونی نەبوو، ئەوە لە کاتێک دایە کە چەپی ئێمە تەواو پاشکۆی ئەو مۆدێلە بوو



بیوگرافی کورت:
ساڵی ١٩٨٢ لە رۆژهەلاتی نیشتمان لەدایک بووم، لیسانسی مێژووم لە زانکۆی سەلاحەدین وەرگرتووە، لە نێوان کۆنگرەی دوو تا سێی یەکیەتیی لاوانی دێموکراتی کوردستانی ئێران سکرتێری ئەو رێکخراوەو سەرنووسەری گۆڤاری لاوان بووم، لە ساڵی ٢٠٠٣ تا ٢٠٠٧ وەک مامۆستا لە وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێم کارم کردووە، کتێبی "بارودۆخی سیاسی کوردستان"م بە هاوبەشی لەگەڵ دوو وەرگێری دیکە لە ساڵی ٢٠٠٥ لە لایەن دەزگای موکریانیەوە چاپ کراوە، "کتێبی رۆشنبیر کێیە چارەنووسی چیە" م لە ساڵی ٢٠٠٧ لە لایەن دەزگای وەرگێران ەوە چاپ کراوە، کە وەرگێراوی کۆمەڵە وتارێکە لەمەر رۆشنبیر و رۆشنبیریی یەوە، دەیان وتار و لێکۆلینەوەم لە گۆڤار و رۆژنامە و ماڵپەرەکان دا بڵاو کردۆتەوە، لە ساڵی ٢٠٠٧ ەوە لە سوێد نیشتەجێم.