ئورهان پامۆک، نووسەری ناوداری تورک، ده‌ڵێ: " به‌ردی ئێمه‌ی نووسه‌ران، وشه‌کانه که له مشتماندایه،
لێی ورد ده‌بینه‌وه و دواتر تێده‌گه‌ین که چۆن هه‌موویان پێکه‌وه بلکێنین و بیانخه‌ینه
سه‌ریه‌کتر، هه‌ندێ جار خۆمان دوور ڕاده‌گرین و هه‌ندێ جاریش به په‌نجه و نووکی قه‌ڵه‌مه‌که‌مان
نازیان ده‌کێشین، قورس و سووکیان هه‌ڵده‌سه‌نگێنین، جێگۆڕکێیان پێ ده‌که‌ین و ساڵه‌های
ساڵ تێده‌په‌ڕێ، به سه‌بر و له‌خۆبردووییه‌که‌وه، به هیوا و ئاواتێکی زۆره‌وه،
به‌ڵێ؛ ئیتر دنیایه‌کی دیکه ده‌خوڵقێنین". گوتاری پێشوومان سەبارەت بە دنیای
نووسین بوو، تێڕامانی ئەمجارەمان بۆ میرات و پاشخانی نووسینە.
ئەرەستوو، "په‌رتووکی "مێتافیزیک"ی به‌م رسته‌یه ده‌ست پێ ده‌کا: "هه‌موو مرۆڤه‌کان، له سروشتی خۆیاندا خوازیاری زانینن (to eidenai)، نیشانه‌ی ئه‌م (خوازیارییه) مێهربانی نواندنی ئێمه بۆ درک پێکردنی هه‌سته‌کییه‌کانه". ئه‌ره‌ستوو ده‌نووسێ: هیچ تامه‌زرۆییه‌ک سروشتی‌تر له تامه‌زرۆیی به دانایی نیه، ئێمه له هه‌ر ئامرازێک که بتوانێ به‌ره‌و دانایی رێنوێنیمان بکات که‌ڵک وه‌رده‌گرین. کاتێک که ئاوه‌ز به کارمان نه‌یه‌ت، که‌ڵک له ئه‌زموون وه‌رده‌گرین". ئه‌و پاشان له په‌رتووکی "ئه‌ستێره‌ناسیی مانیلیۆسی"، دەنووسێت: "ئه‌زموون له کاره جۆراوجۆره‌کان و به نموونه‌گه‌لی رێخۆشکه‌ر ره‌ژیده‌ی هونه‌رێکه". ئه‌ره‌ستوو له‌م باسه‌دا، زۆر وێده‌چێ به‌شی به‌رایی وتووێژی "گورگیاسی ئه‌فلاتوونی" مه‌به‌ست بوو که له‌وێدا پولووس له وه‌ڵامی کوفۆئدا ده‌ڵێ:
ئەرەستوو، "په‌رتووکی "مێتافیزیک"ی به‌م رسته‌یه ده‌ست پێ ده‌کا: "هه‌موو مرۆڤه‌کان، له سروشتی خۆیاندا خوازیاری زانینن (to eidenai)، نیشانه‌ی ئه‌م (خوازیارییه) مێهربانی نواندنی ئێمه بۆ درک پێکردنی هه‌سته‌کییه‌کانه". ئه‌ره‌ستوو ده‌نووسێ: هیچ تامه‌زرۆییه‌ک سروشتی‌تر له تامه‌زرۆیی به دانایی نیه، ئێمه له هه‌ر ئامرازێک که بتوانێ به‌ره‌و دانایی رێنوێنیمان بکات که‌ڵک وه‌رده‌گرین. کاتێک که ئاوه‌ز به کارمان نه‌یه‌ت، که‌ڵک له ئه‌زموون وه‌رده‌گرین". ئه‌و پاشان له په‌رتووکی "ئه‌ستێره‌ناسیی مانیلیۆسی"، دەنووسێت: "ئه‌زموون له کاره جۆراوجۆره‌کان و به نموونه‌گه‌لی رێخۆشکه‌ر ره‌ژیده‌ی هونه‌رێکه". ئه‌ره‌ستوو له‌م باسه‌دا، زۆر وێده‌چێ به‌شی به‌رایی وتووێژی "گورگیاسی ئه‌فلاتوونی" مه‌به‌ست بوو که له‌وێدا پولووس له وه‌ڵامی کوفۆئدا ده‌ڵێ:
"خه‌ڵکان به یارمه‌تیی ئه‌زموون و راهێنان، هونه‌رگه‌لی
زۆر و زه‌وه‌ندیان وه‌ده‌ست هێناوه، چونکه ژیانی مرۆڤ له تێرێژی ئه‌زمووندا ده‌بێته
پێڕه‌وی زانین و هونه‌ر، له کاتێکدا که بێ ئه‌زموونی ئێمه تووشی به‌خت و رووداو
ده‌کات".
بەڵام
کاتێ "یوهان گوتێنبێرگ"ی ئاڵمانی، ماشینی چاپی داهێنا، بە داهێنانەکەی
لە نیوه‌ی دووهه‌می سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌مدا پرۆسه‌ی چاپ و بڵاوکردنه‌وه ئه‌ده‌بیاتی
نووسراوه، گه‌شه‌یه‌کی به‌رچاوی به خۆیه‌وه بینی. به‌گشتی له "ره‌وتی
مێژوودا تا به ئێستا، نووسین دوو کارکردی سه‌ره‌کیی هه‌بووه: یه‌که‌م ـ
تۆمارکردن و که‌ڵه‌که‌کردنی زانیارییه‌کان دووهه‌م ـ بڵاوکردنه‌وه‌ی زانیارییه
گشتییه‌کانی گوتار و په‌یڤ و پێکهێنانی پێوه‌ندیی له‌گه‌ڵ یه‌کتردا. "مامۆستا
عه‌لادین سه‌جادی، له کتێبی مێژووی په‌خشانی کوردیدا ئاوا باس له مێژووی
داهێنانی هونه‌ر و نووسین ئه‌کات:
"ئه‌و به‌ڵگه‌یه که ئه‌ڵێ: له پێشدا
هونراوه په‌یدا بووه ته‌نانه‌ت ئێسته‌ش هه‌ر ماوه‌ته‌وه له ناو ئه‌و که‌سانه‌دا
که به "ته‌ور"ه‌کانیان داره‌کانیان شه‌ق و په‌ق ئه‌که‌ن و نرکه‌یان
لێوه دێت، ئه‌و نرکه به ئاوازه رێک و پێکه سه‌رده‌می هه‌ره سه‌ره‌تایی ئاده‌میزاده‌کان
بۆ ئه‌گێڕێته‌وه که له کاتی خۆیدا بازیان ئه‌دا و له‌سه‌ر داره‌کانه‌وه وزاقی
خۆیان ئه‌دا له‌م لق بۆ ئه‌و لق نرکه‌و ده‌نگێکیان لێوه ئه‌هات که مووزیقایه‌کی
رێک و پێکی هه‌بوو، ئه‌و نرکه‌یه کاتێ که زمان پژا چووه قاڵبی وشه‌وه‌و به
ئاوازه‌دار ئه‌هاته ده‌ره‌وه... ژیری ئاده‌میزاد گه‌یشته پله‌یه‌ک که به وێنه‌ی
هێرۆگلیفی نیازی خۆی ده‌ربڕێت، دوورکه‌وته‌وه له سه‌رده‌می سه‌ره‌تایی و پێشکه‌وت.
" که‌واته هێدی هێدی مرۆڤ پێی نایه جیهانی نووسینه‌وه. مێژووی مرۆڤ،
مێژووی کارەسات و کاولکردن و بونیادنانەوە بووە. له‌م جیهانه په‌رۆش و ئاڵۆزه‌دا،
داهێنانه نه‌مره‌کانی هونه‌ر و ئه‌ده‌بیات بوونه ئامیانی جوانکردنی دنیا و
خوڵقاندنی دنیا جوانەکان. نزیکایه‌تیی جڤات به ئه‌ده‌بیاتی گێڕانه‌وه، وه‌ک
نزیکایه‌تی مرۆڤه‌کانه له یه‌کتره‌وه. میراتی
ئەدەبیات، میراتی خەون و ئاواتە بە ئاکام نەگەیشتوەکانی مرۆڤە.
لە رۆژنامەی کوردستانی نوێ بڵاو کراوەتەوە.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر